Rusza Rowerowy Maj, a z nim badanie preferencji transportowych uczniów

W 2024 roku nauczyciele i wolontariusze drugi rok z rzędu zapytali uczniów warszawskich szkół podstawowych o sposób, w jaki docierają i w jaki chcieliby docierać na swoje poranne zajęcia. Wyniki zebrane w trzech turach badania – wiosennej, letniej i jesiennej są bardzo optymistyczne, ponieważ potwierdzają, iż uczniowie coraz częściej docierają do szkoły na rowerze i to jeszcze przed startem kampanii. Co ciekawe, deklarują także, że aktywne dojazdy to ich preferencja – aż 83% uczniów chciałoby docierać na lekcje w aktywny sposób (to wynik o 3 pp. wyższy niż w badaniu z 2023 r.).

Oddajemy głos uczniom

Dwa lata temu ZDM postanowił sprawdzić, czy Rowerowy Maj trafia na podatny grunt i jaki efekt niesie za sobą akcja. Zeszłoroczne wyniki to więc druga odsłona badania, którego celem jest poznanie preferencji transportowych uczniów warszawskich szkół uczestniczących w majowej akcji, która poprzez zabawę i rywalizację ma promować zrównoważone środki transportu i wyrabianie zdrowych naywków. Kampania cieszy się dużą popularnością i coraz więcej dzieci wybiera rower, hulajnogę lub inny aktywny środek transportu, by w maju dotrzeć do szkoły. Co roku do akcji dołączają nowe placówki, ale są też takie, dla których zaangażowanie w inicjatywę to już tradycja. Badanie ma pomóc w ustaleniu, czy udział w Rowerowym Maju wpływa na wybory transportowe uczestników kampanii już po jej zakończeniu i utrwala nawyki aktywnych dojazdów.

Tak jak rok wcześniej badanie było realizowane poprzez ankiety, które przeprowadzali nauczyciele, pracownicy, wolontariusze i uczniowie szkół podstawowych. Uczniowie odpowiadali na 3 pytania zamknięte jednokrotnego wyboru (z opcją „inne”):

1. W jaki sposób dotarłaś/ dotarłeś dzisiaj do szkoły?
2. Z kim dzisiaj odbyłaś/odbyłeś drogę do szkoły?
3. Jaki sposób dotarcia do szkoły uważasz za najlepszy?

Odpowiedzi były zbierane metodą „hands up” (uczniowie podnosili rękę przy wybranej przez siebie odpowiedzi), a następnie zapisywane przez ankietera w formularzu elektronicznym.

Największym zainteresowaniem cieszyło się badanie kwietniowe, przeprowadzone w 156 placówkach, w którym udział wzięło ponad 28 500 tysięcy uczniów (czyli o prawie dwa tysiące więcej niż w kwietniu 2023 r.).

Badania czerwcowe i październikowe były mniej popularne, ale i tak wzięło w nich udział niemal po 10 tysięcy uczniów. Różnice w liczbie placówek realizujących badanie w poszczególnych jego turach, jak i w próbie badawczej, wynikają z dobrowolności realizacji badania przez szkoły. Nie ulega jednak wątpliwości, że dzięki niemu ZDM zyskał największy w Polsce zasób wiedzy dotyczący preferencji transportowych uczniów.

Pieszo, rowerem lub hulajnogą – aktywnie do szkoły

W drugiej edycji badania potwierdziły się wnioski płynące z badania realizowanego w 2023 r. – uczniowie deklarowali, że coraz częściej aktywnie docierają do szkoły i to jeszcze przed startem kampanii.



W porównaniu do badania z kwietnia 2023, w kwietniu 2024 r. o 5 pp. wzrósł odsetek dzieci deklarujących dojazd rowerem do szkoły (z 9% do 14%). Udział uczniów docierających do szkoły na hulajnodze tradycyjnej utrzymał się na podobnym poziomie zarówno w 2023 roku, jak i w 2024 i wyniósł odpowiednio w kwietniu i w październiku – 12%, w czerwcu – 18%.


Preferencje transportowe uczniów różnią się w zależności od miesiąca badania. Zarówno w 2023 jak i 2024 najwięcej dzieci docierało do szkoły rowerem w czerwcu – odpowiednio 27 % w 2023 i 28% w 2024 roku (wzrost o 1 pp.). Wtedy też odsetek dzieci dojeżdżających do szkoły samochodem był najmniejszy. Widać wyraźny wzrost dojazdów rowerem pomiędzy czerwcem a kwietniem – to aż 18 pp. w 2023 i 14 pp. w 2024. Czyli przy lepszej pogodzie, ale też po Rowerowym Maju.

Poza pytaniem o to, jak dzieci przyjeżdżają na lekcje, ZDM pyta też, jak chciałyby to robić. Aktywny sposób docierania do szkoły (czyli zsumowane formy aktywnego dojazdu oraz przyjście pieszo) to najbardziej preferowany sposób dotarcia do szkoły dla 83% uczniów (wzrost o 3 pp. w stosunku do roku 2023).

Szczególną estymą cieszy się rower. W czerwcu 2024 dojazdy na rowerze jako najbardziej pożądane wskazało aż 46% uczniów (wzrost o 2 pp. w stosunku do czerwca 2023 r i aż o 6 pp. w stosunku do kwietnia 2024 r.). Dojazdy na hulajnodze tradycyjnej także są popularne i jako pożądaną formę transportu wskazało je 19% respondentów (taki sam poziom w czerwcu 2023 i 2024). Wyjątek stanowią odpowiedzi z badania z października 2024, kiedy to najwięcej dzieci zadeklarowało chęć dotarcia pieszo do szkoły. Wpływ na to mogą mieć indywidualne czynniki jak pogoda, wiek dziecka i wielkość próby badawczej. Dzieci najchętniej docierałyby do szkoły na rowerze i hulajnodze w czerwcu, tuż po Rowerowym Maju i kiedy pogoda jest najkorzystniejsza.

Podobnie jak w pierwszej edycji badania, potwierdziła się zasada, że im starsze dziecko, tym częściej do szkoły dociera samodzielnie i w aktywny sposób, a nie samochodem.

Frekwencja w rowerowym maju a wyniki badania

Czy efekty Rowerowego Maja utrzymują się przez rok? Z porównania wyników ankiet z kwietnia 2023 i 2024 r. z frekwencją w Rowerowym Maju wynika, że tak. Gdy weźmiemy dane z kilkudziesięciu szkół, w których ZDM miał w obu latach znaczną liczbę ankiet (przyjęto minimum 50 uczniów) to w nich średnio o 4 pp. w ciągu roku wzrósł odsetek dzieci deklarujących dojazd aktywny, natomiast zmalał średnio o 2 pp. odsetek dzieci deklarujących dojazd samochodem. Frekwencja w Rowerowym Maju wzrosła w tych szkołach średnio o 3 pp. między 2023 a 2024 rokiem.

Wyniki uzyskane z badania mogą świadczyć o tym, że kampania ma wpływ na decyzje transportowe uczniów i ich opiekunów. Badanie ZDM kontynuuje w tym roku, a pierwsza tura – kwietniowa – już za nami. Zasady badania uległy zmianie. Aby w tym i kolejnych latach wyniki były łatwo porównywalne, o jego wykonanie poproszono tylko te szkoły – jest ich ok. 30 – które biorą udział w kampanii dopiero od 2023 r. i zarówno rok później, jak i w tym roku również zgłosiły się do akcji. Dzięki temu ZDM zyska możliwość porównania danych i sprawdzenia rok do roku, jak zmieniają się decyzje i preferencje transportowe uczniów uczęszczających do tych – „świeżych” w temacie – placówek.

ZDM w Warszawie zależy nam na tym, by Rowerowy Maj kształtował i utrwalał dobre nawyki komunikacyjne u dzieci, dlatego wyniki badania będzie wykorzystywać w dalszych działaniach, związanych min. z promowaniem aktywnej mobilności najmłodszych oraz poprawą bezpieczeństwa ruchu drogowego w rejonie szkół podstawowych.